İhracatçı Firma Tarafından Düzenlenen Faturalardaki Hatalar Özelinde Gümrük Müşavirlerinin Sorumluluğu
Gümrük mevzuatı ile öngörülen tasarruflar ve işlemleri gerçekleştirmek üzere gümrük idarelerindeki işlemler için temsilci tayin edilebilmektedir. Temsil, doğrudan veya dolaylı olabilir. Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına ilişkin faaliyetler, gümrük mevzuatı hükümleri çerçevesinde, sahipleri ile bunların adına hareket edenler tarafından doğrudan temsil yoluyla veya gümrük müşavirleri tarafından dolaylı temsil yoluyla takip edilir ve sonuçlandırılır. Dolaylı temsilci sıfatıyla gümrük idarelerinde yapılan işlemler kapsamında gümrük müşavirlerinin karşılaşabilecekleri mali, idari ve adli sorumluluklar mevcuttur.
Gümrük Kanunu hükümleri ile beyan sahibi olarak gümrük müşaviri ve hesabına beyanda bulunulan eşya sahibi yükümlü olarak kabul edilmiştir. Ancak dolaylı temsilde, temsilcinin yükümlülüğü, beyanda kullanılan verilerin yanlış olduğunu bildiği veya mesleği icabı ve mutat olarak bilmesi gerektiği durumlarla sınırlı tutulmuştur.
Ayrıca, aynı gümrük vergilerinin ödenmesinden birden çok yükümlünün sorumlu olduğu hallerde, bunlar söz konusu vergilerin ödenmesinden müştereken ve müteselsilen sorumlu olmakla birlikte, gümrük müşavirlerinin yükümlü olabilmeleri için beyanda kullanılan verilerin yanlış olduğunu bilmeleri veya meslekleri icabı ve mutat olarak bilmelerinin gerektiği durumların ortaya konulmuş olması şarttır.
Dolaylı temsilcinin, beyanda kullanılan verilerin yanlış olduğunu bildiği veya mesleği icabı ve mutat olarak bilmesi gerektiği durumların tespitinde; gümrük beyannamelerinin beyanın hazırlanmasına esas alınan belge ve bilgilere uygun olmaması, gümrük beyannamesi eki belgeler arasında çelişki bulunması halinde gümrük müşavirinin elindeki imkânlarla bu hususu araştırmamış olması gibi hususlar kriter olarak alınmaktadır (Gümrük Genel Tebliği-Tahsilat İşlemleri/Seri No: 2).
İhracat işlemlerinde ihracatçı tarafından düzenlenen ve sevk ülkesindeki alıcıya ulaştırılan yabancı faturaların, beyanname ekinde gümrüğe sunulan fatura ile farklı tutarlarda düzenlenmesinden kaynaklı usulsüz işlemlerin hasıl olması ile birlikte, beyanda bulunan Gümrük Müşavirinin de doğru bilgilendirilmemesi ya da konudan haberdar olmaması ve söz konusu işlemlerin araştırılma safhasında ibraz edilen faturanın sağlıklı olup olmadığının anında sorgulayacak bir sistemin mevcut olmaması, söz konusu işlemlerde, ihracatçı tarafından ithalatçıya ulaştırılan yabancı faturaların, düşük tutarda düzenlenmiş bulunmasının Bakanlık birimlerince tespiti neticesinde, Gümrük Müşaviri aleyhine açılan davalarda; dava süreci devam ederken ya da davadan; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 181/2’nci maddesi gereği olayda hiçbir dahli ve kabahati bulunmadığı anlaşılarak beraat eden Gümrük Müşavirlerine Gümrük Kanun’u Geçici 6’ncı maddesine istinaden disiplin cezaları verilebilmektedir.
Gümrük Müşavirlerinin kesinleşmemiş ya da lehe sonuçlanmış dava süreçlerinde disiplin cezasına çarptırılmasının hukuk ve adalet dairesi ile çelişki oluşturması bir yana, söz konusu işlemler için disiplin cezası verilmesinin iş ve itibar kaybı sebebi ile mağduriyetler de oluşturmaktadır.
Bu doğrultuda, ihracatçı firmalar tarafından düzenlenen ve ihracat ve ithalat ülkesi gümrük idarelerinde işlem gören faturaların birbiri ile uyumlu olması gerek ihracatçı firma gerekse de söz konusu işlemleri dolaylı temsil yoluyla yerine getiren gümrük müşavirlerinin sorumluluklarına gidilmemesi ve cezai müeyyide ile karşılaşmamaları açısından önem taşımaktadır.
Ege Uzman Mevzuat Departmanı