Gümrük Beyannamesinde E-imzanın Ardından Islak İmzanın Aranması
Gümrük beyannamesi, Gümrük Yönetmeliği ve ekinde yer alan kullanma talimatı doğrultusunda doldurulup imzalanmakta ve gümrük işlemleri bu minvalde yerine getirilmektedir. İhracat beyannamelerinin dijital ortamda üretilip kullanımı sağlanırken, ithalat beyannameleri yine dijital ortamda üretilip kullanımı kâğıt ortamında yürütülmektedir.
Gümrük Yönetmeliği’nin “Gümrük Beyannamesi” başlığı altında düzenlenen 112’inci maddesinde “(1) Yazılı beyan, ek-14'te bir örneği yer alan gümrük beyannamesi ile yapılır ve gümrük beyannamesinin doldurulmasında anılan ekte yer alan kullanma talimatı esas alınır.
(2) Beyanın, bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla yapılması esastır. Ancak, beyanın elektronik imzayla yapılamayacağı istisnai haller Müsteşarlıkça belirlenir.
(3) Beyanın bilgisayar veri işleme tekniği yolu ile yapılması halinde talep üzerine gümrük beyannamesinin onaylı örneğinin beyan sahibine verilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
(4) İhracata ilişkin gümrük beyannamesinin kâğıt ortamında basımına, ibrazına, yükümlüye verilmesine ve saklanmasına ilişkin olarak ek-14’te yer alan hükümler uygulanmaz. İhracata ilişkin gümrük beyannamesi beyan sahibi tarafından elektronik imza ile imzalanır. Bu beyannameye ilişkin gümrük idaresince gerçekleştirilen tüm işlemler elektronik imza ile yapılır. İhracata ilişkin gümrük beyannamesi ihracatçı ile elektronik ortamda paylaşılır ve gümrük idaresi tarafından elektronik ortamda saklanır.” Hükmü yer almaktadır.
Yönetmelik ekinde yer alan Gümrük Beyannamesi Kullanma Talimatı’nda beyannamenin doldurulması ve imzalanmasına ilişkin hükümler yer almaktadır. Bu kapsamda, ihracat işlemleri için ihracat işlemlerinin yapıldığı idarede, transit işlemleri için hareket idaresinde ve ithalat işlemleri için ithalat işlemlerinin yapıldığı idarede kalacak nüshada ilgili kişinin imzasının aslı bulunacağı belirtilmiştir (Madde I/C-e).
Ayrıca, “Beyanname Kutularına İlişkin Açıklamalar” bölümünde ihracat, ithalat, transit beyanlarına ilişkin olarak beyannamede yer alan kutuların ne şekilde doldurulacağı, yer ve tarih, beyan sahibi veya temsilcisinin adı ve imzasını içeren beyannamenin ilgili kutusunda beyanda bulunacak kişinin veya temsilcisinin adı soyadı ve imzası ile birlikte yer ve tarihin yazılacağı belirtilmiştir.
Bununla birlikte, 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu ile elektronik imzanın hukukî ve teknik yönleri ile kullanımına ilişkin esasları düzenlenmiştir.
Elektronik imza, başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veri olarak tanımlanmış olup (5070 sayılı Kanun Madde 3/b), güvenli elektronik imzanın elle atılan imza ile aynı hukukî sonucu doğuracağı hüküm altına alınmıştır (Kanun Md. 5).
Bilindiği üzere, gümrük işlemlerini dolaylı temsil yoluyla takip eden gümrük müşavirlerince temin edilen güvenli elektronik imzalar Ticaret Bakanlığı BİLGE Sistemine tanımlanmakta ve beyannamelere ilişkin işlemler söz konusu e-imza kullanılmak suretiyle yerine getirilmektedir. Bunun yanı sıra, ihracat beyannameleri dijital ortamda üretilip kullanılırken, ithalat beyannameleri halen kâğıt ortamında kullanılmaktadır. Ancak, her iki rejime ilişkin beyanlar güvenli elektronik imza yoluyla imzalanırken ve ilgili Kanun’da güvenli elektronik imzanın elle atılan imza ile aynı hukukî sonucu doğuracağı hüküm altına alınmışken, ithalat beyannamelerinde elektronik imzanın ardından ıslak imza beyannameler üzerinde gümrük idarelerince ayrıca aranmaktadır.
Nihai olarak, 5070 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak ihracat beyannamelerinde aranmayan ıslak imzanın, Kanun hükmü uyarınca ıslak imza ile aynı hukuki sonucu doğuran e-imzanın var olması sebebiyle ithalat ve antrepo beyannamelerinde de aranmaması yönünde yapılacak bir çalışmanın yerinde olacağı görülmektedir.
Ege Uzman Mevzuat Departmanı