Incoterms 2020 ve D’li Teslim Şekillerinde Sigorta'nın Beyanı
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 27/1-e maddesine göre; ithal eşyası için Türkiye’deki giriş liman veya yerine kadar yapılan nakliye ve sigorta giderleri ile eşyanın giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme ve elleçleme giderlerinin gümrük kıymetine eklenmesi gerekir. Söz konusu nakliye ve sigorta giderlerinin eşyanın gümrük kıymetine eklenmesi hususu ise, alıcı ile satıcı arasındaki anlaşmaya dayalı olarak, ithal edilecek eşyanın teslim şekline göre belirlenecektir.
Incoterms 2020’ye göre; uluslararası ticarette kullanılan teslim şekillerinden DAP (Delivered At Place/Belirlenen Yerde Teslim), DDP (Delivered Duty Paid/Gümrük Vergileri Ödenmiş Olarak Teslim) ve DPU (Delivered at Place Unloaded) Belirlenmiş Yerde Boşaltılmış Olarak Teslim) Teslim Şekilleri kullanılarak ticarete konu olan eşyaya ilişkin olarak ödenmesi gereken sigortaya ilişkin yükümlülüğün ticari faaliyetin taraflarından hangisi üzerinde olduğu hususu, Incoterms 2010 kurallarındaki tereddütler nedeniyle, önem taşımaktadır.
1. Uluslararası Ticarette Kullanılan Teslim Şekilleri
Incoterms 2020 kapsamında yer alan teslim şekilleri; EXW (Ex Works/ İhracatçının İş Yerinde Teslim), FCA (Free Carrier/ Taşıyıcıya Masrafsız), FAS (Free Alongside Ship/ Gemi Doğrultusunda Masrafsız), FOB (Free On Board / Gemide Masrafsız), CFR (Cost and Freight / Mal Bedeli-Masraflar ve Navlun), CIF (Cost, Insurance and Freight / Mal Bedeli-Masraflar, Sigorta ve Navlun), CPT (Carriage Paid To / Taşıma Ödenmiş Olarak), CIP (Carriage and Insurance Paid To / Taşıma ve Sigorta Ödenmiş Olarak), DAP (Delivered At Place / Belirlenen Yerde Teslim), DDP (Delivered Duty Paid / Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim), DPU (Delivered at Place Unloaded / Belirlenen Yerde Boşaltılmış Olarak Teslim) olarak belirlenmiştir.
2. Uluslararası Ticarette Kullanılan Teslim Şekillerinde Sigorta Hususu
Uluslararası Ticaret Odası tarafından hazırlanan ve 2020 yılı itibariyle uygulamaya başlanan INCOTERMS 2020 (International Commercial Terms) içeriğinde, uluslararası ticarette kullanılan teslim şekillerine ilişkin kurallara yer verilmiştir.
Incoterms 2020’de yer alan teslim şekillerinde ticarete konu eşyaların sigorta altına alınması hususu irdelendiğinde; bazı teslim şekillerinde satıcı tarafından asgari sigorta yapılması zorunluluğu getirildiği ve buna ek olarak alıcı firma tarafından istenilmesi halinde daha kapsamlı ve tüm risk unsurlarını içeren bir ek sigortanın yapılabileceği, bazı teslim şekillerinde ise satıcıya direkt olarak bir teminat sigortası ödeme zorunluluğu getirilmediği ve satıcı ile alıcı arasında yapılacak sözleşmeyle bu yükümlülüğün satıcı ya da alıcıya yükletileceği belirtilmiştir.
Bu kapsamda, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 27’nci maddesi uyarınca gümrük kıymeti belirlenirken ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına yapılacak ilaveler arasında sayılan sigorta giderlerinin “İthal eşyası için Türkiye’deki giriş liman veya yerine kadar yapılan nakliye ve sigorta giderleri ile eşyanın giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme ve elleçleme giderleri.” Hükmü ile gümrük kıymetine eklenmesi gerekir. Bu aşamada ise, ticarete konu eşyaya ilişkin olarak, alıcı ile satıcı arasında yapılan anlaşma kapsamında belirlenen teslim şekli ve içeriği belirleyici olmaktadır.
3. DAP, DDP ve DPU Teslim Şekillerinde Sigorta’nın Beyanı ve Gümrük Kıymeti
Yukarıda belirtildiği üzere, Incoterms 2020 kurallarına göre, CIP ve CIF gibi teslim şekillerinde asgari (yangın, patlama, karaya oturma, batma, devrilme, raydan çıkma, çarpışma, denize atılma vb. kapsayacak şekilde) bir teminat sigortası ödemesini satıcının sorumluluğuna bırakmakta ve alıcı tarafından daha kapsamlı bir sigorta yapılabilmesi mümkün kılınmakta iken; DAP, DDP ve DPU gibi teslim şekillerinde satıcıya direkt olarak bir teminat sigortası ödeme zorunluluğu getirilmemiştir. Söz konusu teslim şekillerinde belirlenen yere kadar/eşya alıcıya teslim edilene kadar tüm risk unsurlarının satıcıda olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan, DAP, DDP ve DPU teslim şekillerinde ticarete konu eşya ile ilgili olarak satıcı ile alıcı arasında yapılacak sözleşme kapsamında bu yükümlülük satıcı ya da alıcı tarafından üstlenilecektir. Eşyanın alıcı firmaya tesliminden sonraki taşımalara ilişkin olarak alıcı firma tarafından yapılması muhtemel sigorta masrafında ise sigortaya ilişkin giderin gümrük kıymeti unsuru olacağı aşikârdır.
Bu itibarla, DAP, DDP ve DPU teslim şekillerine konu ithalat beyannameleri için alıcı-satıcı arasında düzenlenmiş olan bir sigorta sözleşmesinin olup olmadığı ve böyle bir sözleşmenin bulunması halinde ise sözleşmede sigorta yükümlülüğünün taraflardan hangisi üzerinde kaldığı irdelenecektir. Nihai olarak, taraflarca aksinin kararlaştırılmamış olması kaydıyla, INCOTERMS 2020’de yer alan DAP, DDP ve DPU teslim şekillerinde eşyaya ilişkin tüm ziya ve hasarın teslim yerine kadar satıcıya ait olduğu, bu teslim şekillerinde sigorta masraflarının satıcıya ait olduğu anlaşılmaktadır.
Beyan edilen gümrük kıymetinin gerçeklik veya doğruluğu konusunda tereddüt hasıl olması durumunda ise, konunun Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2012/29 sayılı Genelgesi kapsamında araştırma yapılabilecektir.
Ege Uzman Mevzuat Departmanı