Fazla Çalışma Ücreti ve Yollukların Tespitindeki Belirsizlikler
Gümrük idarelerinde yapılan fazla çalışma ve yolluk uygulamasının esasları; 4458 sayılı Gümrük Kanunu, 2009/15481 sayılı Karar ve 74 Seri No.lu Gümrük Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
Bu kapsamda; normal çalışma saatleri dışında veya resmi tatil günlerinde gümrük personelinin çalışmasının fazla çalışma ücretine tabi olduğu, normal çalışma saatleri dışında çalışma başvurusunun mesai saatleri içinde ilgili gümrük idaresine yapılması, iş sahiplerince, gümrük idarelerine yönelik fazla çalışma taleplerine ilişkin dilekçelerde fazla çalışmanın başlangıç ve bitiş saatleri ile yapılacak fazla çalışmanın kapsam ve niteliğinin belirtilmesi, çalışacak personelin fazla çalışma ücretleri ile varsa kanuni yolluklarının ilgili muhasebe birimi hesabına yatırıldıktan sonra fazla çalışmanın yapılması,
Fazla çalışma ücretinin belirlenmesinde; fazla çalışılan süre ile işin ve işlemin özelliği, işin görüleceği mahallin gümrük idaresine olan uzaklığı, görevlendirilen personel sayısı ve çalışma saat ücretinin dikkate alınması, görevlendirilen personel için fiilen çalıştığı ve/veya çalışacağı saat kadar fazla çalışma ücretinin tahakkuk ve tahsil edilmesi, talep sahibi tarafından yatırılacak fazla çalışma ücretinin 2021 yılında saat başına ihracat işlemleri için 16,03 TL, diğer işlemler için 37,44 TL olduğu, aynı şekilde Türk plakalı kamyonlar için kamyon başına ihracat için 37,44 TL, diğer işlemler için 58,84 TL olduğu,
Yolluk ücretlerinin belirlenmesinde; gerek normal çalışma saatlerinde gerekse fazla çalışma yapacak personelin işlem mahalline götürülüp getirilmesinin talep edenler tarafından sağlanması, bu durumda yükümlülerden yolluk tahsil edilmesinin mümkün bulunmadığı, personelin işlem mahalline götürülüp getirilmesinin talep edenler tarafından sağlanmaması halinde yol masraflarının da bu kişilerce karşılanması, yollukların hesaplanmasında objektif değerlendirme yapılmasının esas olduğu, gidilecek mesafenin rayiç tutarının belirlenmesinde Şoförler ve Otomobilciler Odasından temin edilen tarifeler veya Belediye Başkanlığınca onaylı Köyler ve Şehirlerarası Taksi Ücret Tarifesinin esas alınması,
Hususlarının kayıt altına alındığı görülmüştür.
Bu minvalde, gümrük müdürlüklerinin fazla çalışma ve yolluk ücretlerinin tarifelendirmelerine ilişkin uygulamada, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde tahsili gereken fazla çalışma ve yolluk giderlerine ilişkin olarak maktu tutarların tahsil edildiği, fazla çalışmaya ilişkin olarak esas alınan çalışma saat miktarının göz ardı edildiği, yine yollukların belirlenmesinde gidilecek mesafenin rayiç tutarın belirlenmesinde esas alınmadığı, hatta yolluk gerektirmeyen fazla çalışma taleplerine ilişkin olarak yolluk tahsiline gidildiği (Örneğin; X Gümrük Müdürlüğü’ne bağlı TIR Parkı içerisinde gümrük idaresinin çalışma bürosunun olmasına rağmen yolluk tahsili yapıldığı), bunun yanı sıra sarı hatta işlem gören ve mesai gerektiren beyannamelere ilişkin olarak da yolluk ödemesinin istenildiği durumlar mevcut bulunmaktadır.
Yukarıda hususlar ve uygulama bir arada değerlendirildiğinde,
Mevzuat hükümlerinin uygulamasına ilişkin olarak ne gibi kıstasların mevcut olduğu,
Fazla çalışma ve yolluk ücretlerinin maktu olarak mı yoksa çalışmanın miktarı/kat edilen mesafe esas alınmak suretiyle her bir işlem için ayrı ayrı olarak mı belirlendiği,
Yolluk gerektirmeyen işlemlere ilişkin hangi gerekçelerde yolluk tahsiline gidildiği,
Konularında tereddütlerin giderilmesi hususunda ihtiyaç duyulan çalışmaların ve düzenlemelerin yapılarak, ticaret erbabı üzerinde daha fazla bir maliyet oluşturacak gereksiz harcamaların önüne geçilmesi ve ülke genelindeki farklı uygulamalara ilişkin olarak yeknesaklığın mevzuat dahilinde sağlanması gerekmektedir.
Ege Uzman Mevzuat Departmanı