Gümrük İşlemlerine Bakan Yönüyle Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Yeni Karar
Kalkınma planlarında öngörülen hedefler doğrultusunda, üretim ve istihdamın artırılmasına, ülkemizin kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığını azaltacak ve uluslararası rekabet gücünü artıracak katma değeri yüksek yatırımların özendirilmesine, işletmelerin yeşil ve dijital dönüşümlerinin hızlandırılmasına, uluslararası doğrudan yatırımların artırılmasına ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına yönelik yatırımların desteklenmesine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla 9903 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar 30.05.2025 tarih ve 32915 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Teşvik sistemi; Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi ve Sektörel Teşvik Sistemi uygulamaları ile bölgesel teşviklerden oluşmakla birlikte; gümrük vergisi muafiyeti, Katma Değer Vergisi (KDV) istisnası, vergi indirimi, faiz veya kâr payı desteği, makine desteği ve yatırım yeri tahsisi desteklerinden oluşmaktadır.
Gümrük Vergisi Muafiyeti
Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizat için gümrük vergisi muafiyeti uygulanmakta olup, Karar EK-4'te yer alan makine ve teçhizat gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dahil edilebilmektedir.
Finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmeksizin yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak ithalat işlemleri yapılabilecek olup, ithalat işlemleri ile ilgili olarak yatırımcı ile finansal kiralama şirketleri müteselsilen sorumludurlar.
Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş, ancak teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithaline, Bakanlığın görüşüne istinaden Ticaret Bakanlığınca teşvik belgesi kapsamında muafiyet tanınabilecek ve istisna edilebilecek vergi ve kesintilerin toplam tutarı kadar teminatın alınması suretiyle müsaade edilebilir. Teminatla ithalatta, bir defada verilebilecek teminat süresi altı ay olup, sürenin başlangıç tarihi, eşyanın serbest dolaşıma giriş tarihidir. Bu süre içerisinde teşvik belgesinin düzenlenememiş olması halinde süre bitimini müteakip üç ay içerisinde süre uzatımı için doğrudan Ticaret Bakanlığına müracaat edilecektir. Verilecek ek sürenin başlangıcı bir önceki sürenin sona erdiği tarihtir. Teminatın çözümü için Ticaret Bakanlığına müracaat edilmesi gerekmekte olup, aksi takdirde teminat irat kaydedilecektir.
Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/2018/858) kapsamında M1 kategorisi ve N1 kategorisi niteliği taşıyan araçların üretimine yönelik olarak; asgari yüz bin adet/yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az yüz bin adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yirmisinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak, belgede kayıtlı toplam ilave araç kapasitesinin % 15'ini aşmamak ve ithalat esnasında yararlanılacak vergi indirimi tutarı kadar teminat mektubunun Bakanlığa ibraz edilmesi kaydıyla gümrük vergisi muafiyeti sağlanmak suretiyle yatırımcılara, içten yanmalı motor silindir hacmi azami 1600 cm3 ve/veya elektrik motoru azami 160 kwh güce sahip olan ve bu fıkrada belirtilen kategorilerde araç ithali için izin verilebilir. Belge kapsamında hibrit araç için motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin %15'i kadar daha (motor üretim kapasitesinin, araç üretim kapasitesinden fazla olması durumunda araç kapasitesi dikkate alınır) bu fıkrada belirtilen şartlarda araç ithaline izin verilebilmektedir.
KDV İstisnası
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri ile belge kapsamındaki yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamaları KDV'den istisna edilebilir. Aynı hüküm, teşvik belgesi kapsamı yatırımın devir işlemleri ile makine ve teçhizat listelerinde set, ünite, takım ve benzeri olarak belirtilen malların kısmi teslimlerinde de uygulanmaktadır.
Kullanılmış Komple Tesis Ve Kullanılmış Makine Ve Teçhizat İthali
Bakanlıkça görevlendirilecek en az iki personelin komple tesisin bulunduğu ülkede yapacakları ekspertiz neticesinde, yerli üretim imkanları, teknolojik kazanım, ihracat katkısı kriterlerine göre Bakanlık tarafından uygun görülmesi halinde, kullanılmış komple tesisin teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilebilmektedir. Ekspertiz işleminin ulaşım giderleri ise yatırımcı tarafından karşılanır.
Teşvik belgesi kapsamında serbest bölgelerden kullanılmış komple tesis ithaline izin verilmemektedir.
Karar Ek-4'te yer alan ve kullanılmış komple tesis kapsamında ithali uygun görülen kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dahil edilebilir.
Orta-yüksek ve yüksek teknolojili yatırım konuları için düzenlenmiş teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış ithal makine ve teçhizat temin edilebilir, ancak Karar ek-4'te belirtilen makine ve teçhizat kullanılmış veya yenileştirilmiş olarak teşvik belgesi kapsamında temin edilememektedir.
Bununla birlikte, kullanılmış komple tesis veya kullanılmış makine ve teçhizat, vergi indirimi, makine desteği ve faiz veya kâr payı desteğinden faydalanamamaktadır.
Ege Uzman Mevzuat Departmanı