A.TR Dolaşım Belgesi Eşliğinde Yapılan İthalatta Menşe Şahadetnamesinin Gerekliliği
Menşe esaslı ticaret politikası önlemlerine, ilave gümrük vergisine veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi eşyanın serbest dolaşıma girişinde önlemin, ilave gümrük vergisinin veya mali yükümlülüklerin uygulanmaması için eşyanın söz konusu uygulamalara tabi ülke menşeli olmadığını veya başka bir ülkede gördüğü değişiklik ve işlemler dolayısıyla o ülke menşeli sayılmaması gerektiğini veya İthalat Rejimi Kararı eki listelerde Dünya Ticaret Örgütü üyesi olmayan ülkeler için öngörülen gümrük vergisi oranının aynı listelerde yer alan Diğer Ülkeler sütununda gösterilen gümrük vergisi oranından daha yüksek bir oranda belirlenmiş olması halinde eşyanın Dünya Ticaret Örgütü üyesi ülke menşeli olduğunu tevsik etmek üzere menşe ülkenin veya ihracatçı ülkenin yetkili makamlarınca düzenlenmiş olan menşe şahadetnamesi ibrazı gerekmektedir.
Söz konusu menşe şahadetnamesinin istisnası olarak Gümrük Yönetmeliği’nin 205'inci maddenin dördüncü fıkrası hükümleri yer almaktadır.
Menşe Şahadetnamesi Aranılmayacak Haller
Gümrük Yönetmeliği’nin 205/4’üncü maddesinde menşe şahadetnamesinin aranılmayacağı haller belirtilmiştir.
Bu kapsamda; ticaret politikası önlemlerine, ilave gümrük vergisine veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi eşyadan;
a) Türkiye'nin bazı ülkeler veya ülke grupları ile yaptığı anlaşmalar çerçevesinde veya tek taraflı olarak tanıdığı tercihli tarife uygulamasından faydalanmak amacıyla eşyanın tercihli menşeini tevsik eden belgelerin ibraz edilmesi halinde,
b) Serbest ticaret anlaşmaları veya Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi çerçevesinde tercihli tarife uygulamasının ortadan kalktığı tarihten önce gümrük gözetimi altında bulunan serbest dolaşımda olmayan eşyaya ait eşyanın tercihli menşeini tevsik eden belgelerin ibraz edilmesi halinde,
c) Doğrudan ticaret politikası önleminin uygulandığı ülkeden ithal edilen veya ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülük uygulanan ülke menşeli olduğu beyan edilen eşyanın serbest dolaşıma girişinde,
ç) Türkiye ile AB arasında gümrük birliği tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının ticaret politikası önlemlerine ilişkin 47 nci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, AB'ye üye ülkelerden A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelen eşyanın serbest dolaşıma girişinde,
Menşe şahadetnamesi aranmayacaktır. Ancak, (c) bendinin istisnası olarak, eşyanın aynı zamanda birden fazla ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi olması ya da aynı düzenleme kapsamında ülkesine göre farklı oranların belirlenmiş olması durumunda menşe şahadetnamesi aranır. Menşe şahadetnamesi ibraz edilmemesi halinde, tahsil edilmesi gerekenlerden en yüksek tutarlar esas alınarak işlem yapılır.
A.TR Dolaşım Belgesi Eşliğinde Yapılan İthalatta Menşe Şahadetnamesinin Gerekliliği
Serbest dolaşıma girişte, ticaret politikası önlemlerine, ilave gümrük vergisine veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklere tabi eşyanın menşei, menşe şahadetnamesi ile ispat olunacak olup, menşe şahadetnamesi, eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin beyanname ekinde ibraz edilecektir.
Türkiye ile AB arasında gümrük birliği tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının ticaret politikası önlemlerine ilişkin 47’nci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, AB'ye üye ülkelerden A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelen eşyanın serbest dolaşıma girişinde menşe şahadetnamesi aranmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Ortaklık Konsey Kararı’nın ilgili maddesinde, önceki maddelerde öngörülen ticaret politikası önlemlerine tabi tutulan ürünlerin ithaliyle ilgili işlemlerin tamamlanması sırasında ithalatçı Devlet'in mercilerinin ithalatçıdan gümrük beyannamesinde söz konusu ürünlerin menşeini göstermesini isteyeceği, ciddi ve sağlam gerekçelere dayanan kuşkular nedeniyle kesinlikle gerekli görülmesi halinde ise, söz konusu ürünün gerçek menşeini saptamak için destekleyici ek kanıtlar istenebileceği belirtilmiştir.
Bu noktada ticaret politikası önlemlerinin neler olduğu önem taşımakta olup, Ticari Politikası Önlemleri; İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat, İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Mevzuat, İthalatta Kota ve Tarife Kontenjanı İdaresi Hakkında Mevzuat, İthalatta Gözetim Uygulanması Hakkında Mevzuat, Belirli Tekstil Ürünleri İthalatında Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkında Mevzuat, İkili Anlaşmalar ve Protokoller veya Diğer Düzenlemeler Kapsamı Dışında, Belirli Ülkeler Menşeli Tekstil Ürünleri İthalatında Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkında Mevzuat, Türkiye'nin Ticari Haklarının Korunması Hakkında Mevzuat hükümlerine tabidir.
Bununla birlikte, 2018/11799 (ABD Menşeli Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Uygulanmasına Dair Karar) sayılı ve 2018/11973 (Bazı Ürünlerin İthalatında Ek Mali Yükümlülük Tahsili Hakkında Karar) sayılı Karar kapsamında uygulanan ek mali yükümlülükler ticaret politikası olarak değerlendirilmemektedir.
Sonuç olarak, AB'den A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelen;
-İlave gümrük vergisine tabi eşya,
- Ticaret politikası önlemi olarak değerlendirilmeyen 2018/11799 sayılı ve 2018/11973 sayılı Karar kapsamında uygulanan ek mali yükümlülüğe tabi eşya,
İthalatlarında eşyanın menşeini tevsik amacıyla menşe şahadetnamesi aranmayacaktır.
Diğer taraftan, Gümrük Yönetmeliğinin mer'i 205/4-ç maddesinde bahsi geçen 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının 47’nci maddesi hükmü kapsamında, AB'ye üye ülkelerden A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelen ticaret politikası önlemlerine tabi eşya için, mezkûr hükümde yer verilen eşyanın menşei konusunda ciddi ve sağlam gerekçelere dayanan kuşkular nedeniyle kesinlikle gerekli görülmesi durumu saklı kalmak üzere gümrük idaresince menşe şahadetnamesinin ibrazı istenebilecektir.
Ege Uzman Mevzuat Departmanı